کیست دهان چیست؟ علائم، علل، انواع و روش‌های درمان

کیست دهان یکی از مشکلات دهان و دندان است که می‌تواند نگرانی‌های زیادی را برای افراد به وجود آورد. این عارضه، که به‌صورت یک کیسه حاوی مایع یا مواد دیگر در ناحیه دهان شکل می‌گیرد، بسته به نوع و محل آن، می‌تواند بدون علامت باشد یا با درد و ناراحتی همراه شود. اگرچه بیشتر کیست‌های دهانی خوش‌خیم هستند، اما نادیده گرفتن آنها می‌تواند به عوارض جدی‌تر منجر شود. در این مقاله به بررسی علل، علائم، روش‌های درمانی و نکات پیشگیری از کیست دهان خواهیم پرداخت.

کیست دهان چیست و چه علائمی دارد؟

کیست دهان و لثه یک کیسه یا حفره بسته است که در ناحیه دهان، لثه، یا اطراف دندان‌ها تشکیل می‌شود. این کیست ممکن است حاوی مایعات، چرک، یا مواد نیمه‌جامد باشد. بیشتر کیست‌های دهانی خوش‌خیم هستند، اما در برخی موارد ممکن است باعث عوارض جدی شوند.

علائم کیست دهان:

•  وجود توده یا برجستگی در دهان
•  درد یا حساسیت در محل کیست
•  تورم یا التهاب لثه‌ها
•  دشواری در جویدن یا صحبت کردن
•  ترشح مایع از کیست
•  بوی بد دهان
•  در موارد پیشرفته‌تر، ایجاد عفونت و تب

تشخیص به‌موقع کیست دهان می‌تواند از پیشرفت بیماری و ایجاد عوارض جلوگیری کند.

علل ایجاد کیست دهان

کیست دهان به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود، از جمله:

1. باقی‌ماندن بقایای سلولی: برخی کیست‌ها به دلیل باقی‌ماندن بافت‌های جنینی در دهان به وجود می‌آیند.
2. عفونت‌های دندانی: پوسیدگی یا عفونت‌های عمیق دندانی می‌توانند به تشکیل کیست منجر شوند.
3. دندان‌های نهفته: دندان‌هایی که به درستی رشد نمی‌کنند (مانند دندان عقل) معمولاً باعث ایجاد کیست می‌شوند.
4. ضربه به دهان: آسیب‌های فیزیکی یا جراحی‌های قبلی ممکن است عاملی برای ایجاد کیست باشند.
5. اختلالات ژنتیکی: برخی افراد به دلیل مسائل ژنتیکی بیشتر مستعد تشکیل کیست هستند.
6. انسداد غدد بزاقی: وقتی غدد بزاقی مسدود شوند، احتمال تشکیل کیست در این ناحیه افزایش می‌یابد.

انواع کیست دهان

کیست دهان به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که هرکدام ویژگی‌ها و علل خاصی دارند. در ادامه، مهم‌ترین انواع کیست‌های دهانی و مشخصات آنها آورده شده است:

کیست دنتیژروس (Dentigerous Cyst)

این نوع کیست اطراف تاج دندان‌های نهفته، به‌ویژه دندان عقل یا نیش، تشکیل می‌شود. کیست دنتیژروس یکی از شایع‌ترین کیست‌های مرتبط با دندان است و اگر به موقع درمان نشود، ممکن است به تحلیل استخوان یا جابجایی دندان‌های مجاور منجر شود.

کیست اپیدرموئید (Epidermoid Cyst)

یک کیست خوش‌خیم که به دلیل باقی‌ماندن سلول‌های جنینی در مراحل رشد جنین ایجاد می‌شود. این کیست معمولاً بدون درد و علامت بوده و بیشتر در ناحیه زیر چانه یا کف دهان دیده می‌شود.

کیست رادیکولار (Radicular Cyst)

این کیست در اطراف ریشه دندان‌های عفونی یا پس از مرگ عصب دندان شکل می‌گیرد. کیست رادیکولار یکی از شایع‌ترین انواع کیست‌های دهانی است که اغلب با التهاب و تورم همراه است و نیاز به درمان ریشه یا جراحی دارد.

کیست موکوسل (Mucocele)

کیست موکوسل به دلیل انسداد یا آسیب به غدد بزاقی ایجاد می‌شود و بیشتر در لب پایین یا کف دهان ظاهر می‌شود. این کیست معمولاً بدون درد است، اما اگر به اندازه بزرگ برسد، ممکن است در غذا خوردن یا صحبت کردن اختلال ایجاد کند.

کیست گلوبولومکسیلاری (Globulomaxillary Cyst)

این نوع کیست بین دندان‌های پیشین و نیش فک بالا شکل می‌گیرد. کیست گلوبولومکسیلاری می‌تواند باعث ایجاد فاصله بین دندان‌ها شود و ممکن است با درد یا فشار همراه باشد.

این تنوع در کیست‌های دهانی نشان می‌دهد که تشخیص دقیق نوع کیست توسط دندان‌پزشک یا متخصص جراحی فک و صورت ضروری است تا بهترین روش درمان انتخاب شود.

عکس کیست دهانی

آیا کیست دهان و لثه خطرناک است؟

کیست دهان به طور کلی خوش‌خیم است و در بسیاری از موارد بدون عارضه جدی باقی می‌ماند. اما بسته به نوع، اندازه و محل کیست، ممکن است مشکلاتی ایجاد شود:

1.  عفونت: کیست می‌تواند عفونی شود و باعث درد، تورم و حتی تشکیل آبسه شود.
2.  فشار بر بافت‌های اطراف: کیست‌های بزرگ ممکن است به استخوان‌ها، دندان‌ها یا اعصاب فشار آورند و باعث آسیب شوند.
3.  تخریب ساختارهای دهان: برخی کیست‌ها می‌توانند به تحلیل استخوان فک یا جابجایی دندان‌ها منجر شوند.
4.  عود مجدد: در صورتی که کیست به طور کامل درمان نشود، احتمال بازگشت آن وجود دارد.

بنابراین، مراجعه به پزشک و درمان به‌موقع برای جلوگیری از عوارض ضروری است.

تفاوت کیست دهان و تومور چیست؟

تفاوت اصلی بین کیست و تومور در نوع بافت و رفتار رشد آن‌ها است:

کیست:

•  یک حفره یا کیسه بسته حاوی مایعات یا مواد نیمه‌جامد است.
•  رشد کیست معمولاً کند است و در بیشتر موارد خوش‌خیم است.
•  به ندرت به بافت‌های اطراف حمله می‌کند.
•  درمان معمولاً شامل تخلیه یا جراحی برای برداشتن کیست است.

تومور:

•  رشد غیرطبیعی سلول‌های بافت است که ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشد.
•  تومورهای بدخیم (سرطانی) می‌توانند به بافت‌های اطراف گسترش پیدا کنند و حتی متاستاز دهند.
•  درمان تومور ممکن است شامل جراحی، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی باشد.

تشخیص صحیح توسط دندان‌پزشک یا جراح دهان و فک ضروری است تا نوع ضایعه مشخص شود.

روش‌های تشخیص کیست دهان

برای تشخیص کیست دهان، پزشک از روش‌های زیر استفاده می‌کند:

• معاینه بالینی: بررسی توده یا تغییرات در بافت‌های دهان.
• رادیوگرافی (Xray): تصویربرداری از دندان‌ها و فک برای شناسایی کیست‌های نهفته.
• سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی: برای کیست‌های پیچیده‌تر یا بزرگ‌تر، این روش‌ها تصویری دقیق‌تر از ساختار کیست ارائه می‌دهند.
• بیوپسی (نمونه‌برداری): برای بررسی سلول‌های کیست و رد احتمال تومور بدخیم.
• بررسی علائم: تحلیل علائم بیمار مانند درد، تورم یا عفونت.

روش های درمان کیست دهان

1. تخلیه کیست (Aspiration):  این روش برای کیست‌های کوچک یا کیست‌هایی که ایجاد انسداد کرده‌اند، به کار می‌رود. پزشک با استفاده از یک سوزن استریل، مایع درون کیست را تخلیه می‌کند. این روش کم‌تهاجمی بوده و بیشتر برای کیست‌های ساده، مانند موکوسل، استفاده می‌شود.
2. جراحی برداشتن کیست: در صورتی که کیست بزرگ باشد یا به ساختارهای اطراف آسیب زده باشد، جراحی انجام می‌شود. این روش شامل برداشتن کامل کیست به همراه بافت‌های آسیب‌دیده اطراف است تا از عود آن جلوگیری شود.
3. آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورت عفونت کیست، آنتی‌بیوتیک‌ها برای کاهش التهاب و کنترل عفونت تجویز می‌شوند. این درمان معمولاً به‌عنوان پیش‌نیاز برای جراحی یا روش‌های دیگر استفاده می‌شود.
4. بازسازی استخوان: اگر کیست باعث تخریب استخوان فک شده باشد، ممکن است نیاز به بازسازی با استفاده از پیوند استخوان یا مواد مصنوعی باشد. این مرحله اغلب پس از برداشتن کیست انجام می‌شود.

آیا کیست دهان دوباره عود می‌کند؟

بله، در برخی موارد کیست دهان ممکن است دوباره عود کند، به‌ویژه اگر در طول جراحی یا درمان اولیه، به‌طور کامل برداشته نشده باشد. همچنین کیست‌هایی که به دلیل دندان‌های نهفته یا عفونت‌های مکرر ایجاد شده‌اند، احتمال عود بیشتری دارند. رعایت توصیه‌های پزشک و مراجعه منظم برای معاینه می‌تواند خطر عود را کاهش دهد.

روش های پیشگیری از ایجاد کیست دهان

•  رعایت بهداشت دهان و دندان، شامل مسواک زدن و نخ دندان کشیدن.
•  درمان به‌موقع عفونت‌ها و پوسیدگی‌های دندانی.
•  مراجعه منظم به دندان‌پزشک برای معاینات دوره‌ای.
•  مراقبت از دندان‌های نهفته و جراحی به‌موقع آنها در صورت لزوم.
•  پرهیز از آسیب یا ضربه به دهان.

ارتباط کیست دهان با بیماری‌های دندانی و لثه

کیست دهان معمولاً به‌طور مستقیم با بیماری‌های دندانی و لثه مرتبط است. عفونت‌های دندانی، پوسیدگی‌های عمیق، و بیماری‌های لثه از مهم‌ترین عوامل ایجاد کیست‌های رادیکولار و کیست‌های مرتبط با دندان‌های نهفته هستند. همچنین التهاب یا انسداد غدد بزاقی ناشی از عفونت‌های لثه می‌تواند به تشکیل کیست موکوسل منجر شود. پیشگیری و درمان این بیماری‌ها، نقش مهمی در جلوگیری از ایجاد کیست دارد.

کیست دهان در کودکان و بزرگسالان: تفاوت‌ها و نکات مهم

• کیست دهان در نوزادان وکودکان: کیست‌های دهانی در کودکان اغلب ناشی از مشکلات دندان‌های شیری یا ژنتیکی است. این کیست‌ها ممکن است بدون درد باشند و در بیشتر موارد، به دلیل دندان‌های در حال رویش دیده می‌شوند.
• کیست دهان در بزرگسالان: در بزرگسالان، کیست‌ها بیشتر به علت عفونت‌های دندانی، دندان‌های نهفته یا بیماری‌های لثه ایجاد می‌شوند.

درمان در کودکان به دلیل حساسیت بافت‌ها و احتمال آسیب به دندان‌های دائمی، باید با دقت بیشتری انجام شود. در بزرگسالان، توجه به بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده پس از درمان ضروری است.

هزینه درمان کیست دهان در ایران

هزینه درمان کیست دهان بسته به نوع کیست، روش درمانی، و محل جغرافیایی متغیر است. به طور کلی:

•  تخلیه ساده کیست: بین 500 هزار تا 1 میلیون تومان.
•  جراحی برداشتن کیست: بسته به پیچیدگی، بین 2 تا 6 میلیون تومان.
•  بازسازی استخوان: هزینه‌ای جداگانه دارد و ممکن است بین 3 تا 10 میلیون تومان باشد.

مراجعه به مراکز معتبر و استفاده از بیمه‌های درمانی می‌تواند به کاهش هزینه‌ها کمک کند.

بیشتر بدانید: انواع جراحی های دهان و دندان

چگونه کیست دهان بر سلامت عمومی بدن تأثیر می‌گذارد؟

کیست دهان می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر سلامت عمومی بدن بگذارد، به‌ویژه اگر به‌موقع درمان نشود. عفونت‌های ناشی از کیست ممکن است به بافت‌های اطراف گسترش پیدا کرده و حتی وارد جریان خون شوند، که می‌تواند به عفونت سیستمیک یا بیماری‌هایی مانند آبسه مغزی و اندوکاردیت منجر شود.

همچنین، کیست‌هایی که باعث تحلیل استخوان فک یا التهاب مزمن می‌شوند، ممکن است در طولانی‌مدت تعادل سلامت دهان و کل بدن را به خطر بیندازند. درد و ناراحتی ناشی از کیست نیز می‌تواند کیفیت زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهد.

کیست دهان و دندان عقل

دندان‌های عقل، به‌ویژه زمانی که به‌طور کامل رویش نمی‌کنند یا نهفته باقی می‌مانند، از مهم‌ترین عوامل ایجاد کیست در دهان هستند. کیست دنتیژروس معمولاً اطراف تاج دندان عقل نهفته شکل می‌گیرد و می‌تواند باعث تحلیل استخوان، جابجایی دندان‌های مجاور، یا حتی عفونت شود. در چنین مواردی، جراحی برای برداشتن کیست و گاهی همراه با کشیدن دندان عقل ضروری است. پیشگیری از این نوع کیست با معاینات دوره‌ای و تصویربرداری از دندان‌ها امکان‌پذیر است.

کیست دهان نی‌نی‌سایت

موضوع کیست دهان یکی از مباحث پرجست‌وجو در نی‌نی‌سایت است. در این انجمن‌ها، کاربران تجربیات خود را درباره علائم، درمان‌ها، و مراجعات پزشکی به اشتراک می‌گذارند. اگرچه نی‌نی‌سایت منبعی برای تبادل تجربیات است، توصیه می‌شود که برای تشخیص و درمان، همیشه به پزشک متخصص مراجعه کنید تا از اطلاعات علمی و دقیق بهره‌مند شوید.

برای درمان کیست دهان و لثه به کدام متخصص مراجعه کنیم؟

انتخاب متخصص مناسب برای درمان کیست دهان و لثه به نوع و محل کیست بستگی دارد. در مراحل اولیه، مراجعه به دندان‌پزشک عمومی می‌تواند برای تشخیص اولیه و ارزیابی کلی مفید باشد. با این حال، اگر کیست پیچیده باشد یا به جراحی نیاز داشته باشد، ممکن است به یکی از متخصصین زیر ارجاع داده شوید:

• جراح دهان، فک و صورت: این متخصصان برای درمان کیست‌های پیچیده، کیست‌های ناشی از دندان‌های نهفته (مانند دندان عقل)، و جراحی‌های فک و استخوان تجربه دارند.
• اندودنتیست (متخصص درمان ریشه): اگر کیست به دلیل عفونت ریشه دندان یا مشکلات مرتبط با درمان ریشه ایجاد شده باشد، اندودنتیست می‌تواند به شما کمک کند.
• متخصص بیماری‌های دهان و لثه (پریودنتیست): برای کیست‌هایی که به لثه یا بیماری‌های لثه‌ای مرتبط هستند، مراجعه به پریودنتیست ضروری است

اگر به دنبال درمان حرفه‌ای و مطمئن برای کیست دهان و لثه هستید، مراجعه به دکتر احسان بیرنگ، بهترین متخصص جراح لثه و ایمپلنت در تهران می‌تواند انتخابی ایده‌آل باشد. برای مشاهده نمونه درمانی ایشان در این زمینه کلیک کنید: جراحی کیست دهانی و کاشت یک واحد ایمپلنت دیجیتالی دندان جلو بیمار عزیز از قزوین